In de praktijk is bij veel organisaties het strategisch risicomanagement nog een ondergeschoven kindje. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn. Gezien de potentiële impact die strategische risico’s kunnen hebben op een organisatie is meer aandacht niet alleen gewenst maar ook noodzakelijk.

Oorzaken van onvoldoende aandacht

Over het algemeen hebben (grotere) organisaties hun financieel en operationeel risicomanagement wel op orde. Opvallend genoeg geldt dat in veel mindere mate voor het strategisch risicomanagement (James Lam, 2016). Ik zie in de praktijk dat daarvoor verschillende redenen kunnen zijn:

• De missie, visie en strategie van de organisatie zijn niet duidelijk;

• Risicomanagement activiteiten of overwegingen zijn niet (standaard) ingebed in de strategische processen of besluitvorming;

• Organisatorische onduidelijkheid wie zich met het managen van de strategische risico’s moet bezighouden;

• Risicomanagers, meestal gespecialiseerd in operationeel, financieel of IT risk management, voelen zich onvoldoende comfortabel of gekwalificeerd om met het bestuur over de strategische risico’s van gedachten te wisselen (als ze daartoe al worden uitgenodigd);

• Terughoudendheid bij risicomanagers om het strategisch risicomanagement te beoordelen of te becommentariëren omdat het al snel over het functioneren van het bestuur gaat;

• Bestuurders vinden het vaak niet prettig om expliciet over de strategische risico’s van hun organisatie te praten omdat dit hun dwingt ook iets te zeggen over hun risicobereidheid en de effectiviteit van de risicobeheersing.

Toch zijn er belangrijke redenen om ook het strategisch risicomanagement voldoende aandacht te geven. Ik geef er drie.

3 redenen voor versterking strategische risicomanagement

1. Realisatie missie, visie en strategische doelstellingen

Strategische risico’s kunnen het realiseren van de missie, visie en strategische doelstellingen in de weg staan. Het tijdig onderkennen en voldoende beheersen van deze risico’s is dus van (groot) belang. Daarbij kan het strategisch risicomanagement ook helpen bij het kiezen tussen verschillende strategische opties voor het realiseren van de doelstellingen.

2. Bescherming marktwaarde onderneming

Uit onderzoek blijkt dat strategische risico’s in ca. 60% van de gevallen verantwoordelijk zijn voor een belangrijke daling in de marktwaarde van ondernemingen (James Lam, 2016). Dat geldt in veel mindere mate voor operationele risico’s (30%) en financiële risico’s (10%). Dit lijkt overigens een bevestiging van het feit dat het operationeel en financieel risicomanagement doorgaans beter op orde is.

3. Voldoen aan de Nederlandse Corporate Governance Code

Principe 1.2.1 uit de Nederlandse Corporate Governance Code stelt het volgende:

“Het bestuur inventariseert en analyseert de risico’s die verbonden zijn aan de strategie en de activiteiten van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Zij stelt de risicobereidheid vast en besluit welke maatregelen tegenover de risico’s worden gezet”.

Indien een bestuur wil voldoen aan de Corporate Governance Code zal zij dus ook voldoende aandacht moeten besteden aan het strategisch risicomanagement. Alhoewel ik zelf compliance niet het meest sterke argument vindt om iets wel of niet te doen, reflecteert het wel de verwachting van stakeholders dat voldoende aandacht wordt geschonken aan het managen van alle belangrijke risico’s, ook de strategische, waaraan een organisatie bloot staat.

Gezien de potentiële impact die strategische risico’s kunnen hebben op het realiseren van de missie, visie en strategische doelstellingen en zelfs de marktwaarde van een onderneming, is voldoende aandacht voor deze risico’s niet alleen gewenst maar ook noodzakelijk.